Historia

Historia Pałacu
Początek osady nazwanej później Śmiłowicami, trudny jest do ustalenia. Początkowo osada ta należała do uposażeń opata Benedyktynów z Tyńca. Dokument legata Idziego z lat 1123-1125, wymienia jakiegoś rycerza o imieniu Smilny (Śmił?), który na polecenie opata założył wieś. Czyli początków wsi należy szukać, gdzieś między rokiem 1074 a 1123. Być może był to któryś z kasztelanów brzeskich. Formalnie Śmiłowice należały do dóbr, najpierw książęcych, a potem królewskich. Być może były czasowo uposażeniem, kolejnego kasztelana brzeskiego. Po upadku kasztelanii (poł. XV wieku), wieś wchodziła w skład klucza sierosławickiego, który ostatecznie znalazł się w dobrach tzw. stołowych dworu królewskiego w ekonomii niepołomickiej.
Rejestr poborowy woj. Krakowskiego z roku 1581 (1578) podaje, że Śmiłowice należały do królewskich dóbr stołowych i wchodziły w skład wielkorządców krakowskich, w podrzęctwie proszowickim.
Kolejny rejestr poborowy woj. Krakowskiego z roku 1629 potwierdzał, że Śmiłowice nadal są własnością skarbu królewskiego.
W latach 1783-1792 wieś nadal należała do klucza sierosławickiego, który był własnością królewską (wielkorządcy krakowskie).
Po III rozbiorze Polski, Austriacy włączyli klucz sierosławicko – śmiłowicki do tzw. dóbr kameralnych, ale natychmiast odstąpili je dotychczasowym dzierżawcom – Wędrychowskim, których przedstawiciel – Józef Wędrychowski (1792-1876), był pułkownikiem wojsk polskich oraz sędzią pokoju okręgu proszowickiego, cieszył się uznaniem okolicznej szlachty. Najprawdopodobniej, od jego spadkobierców, dobra te odkupili Teodor i Teresa z Różyckich – Zdanowscy. Pochodzili oni z okolic Nowego Sącza i byli obywatelami Austriackimi.
W roku 1827 wieś liczyła 324 mieszkańców, którzy mieszkali w 43 domach. Po I wojnie światowej część majątku ziemskiego Zdanowskich (ok. 115 ha), którzy byli właścicielami klucza sierosławicko – śmiłowickiego – rozparcelowano. W roku 1931 majątek Juliana Zdanowskiego obejmował 216 ha. W wyniku reformy rolnej ten został częściowo rozparcelowany, a z części utworzono spółdzielnię produkcyjną i ośrodek maszynowy. Bardzo ciekawymi i zasłużonymi osobami było małżeństwo Zdanowskich – ostatnich właścicieli dóbr Śmiłowickich. Aniela Zdanowska (1882-1970) była córką Gabriela Godlewskiego z Bukowskiej Woli k. Racławic, współorganizatora Kieleckiego Towarzystwa Rolniczego oraz założyciela w roku 1899 organizacji chłopskiej „Jutrzenka”. To jemu dedykował swoje „WESELE” Stanisław Wyspiański. Jej mąż – Julian Zdanowski (1874-1937), był współzałożycielem Kółek Rolniczych w Królestwie Polskim, Gubernatorem Kieleckiej Izby Rolniczej, prezesem Głównego Komitetu Ratunkowego i Krajowej Rady Gospodarczej z siedzibą w Lublinie. Jako wieloletni poseł na kolejne kadencje Sejmu, był prezesem sejmowego klubu Związku Ludowego RP. Kolejne zaszczytne funkcje to: naczelny dyrektor Polskiego Banku Komunalnego, prezes Związku Komunalnych Kas Oszczędnościowych oraz prezes Zrzeszeń Słowiańskich Kas Oszczędnościowych.
Po jego śmierci Aniela Zdanowska wróciła z Warszawy do Śmiłowic, ale przekazała zarząd dobrami śmiłowickimi Gabrielowi Osuchowskiemu.
Do roku 1945 wieś Śmiłowice należała do gminy Gruszów, a po roku 1946 do 1974 była siedzibą Gromadziej Rady Narodowej. Od roku 1975 wieś wchodzi w skład gminy Nowe Brzesko.
Po wojnie w Pałacu mieściły się biura GS, Rady Gminy, Rady Narodowej, sklep i poczta. Po pożarze pałacu w 1966r. ( w wyniku zabawy ludowej), pozostał on opuszczony. W roku 1969 grunty przejęła Spółdzielnia Produkcyjna w Majkowicach, która stała się właścicielem posiadłości w 1985r. Od tego czasu nic tam się nie działo, bo park wpisany został do rejestru zabytków, więc trzeba było w niego tylko inwestować. Aż w końcu zdecydowano sprzedać obiekt, nie dlatego że musiano, tylko dlatego, aby ktoś zajął się parkiem.
Zabytkowy park
Pałac stoi pośrodku parku krajobrazowego, w układzie centralnym powiązanym kompozycyjnie z rozłogami pól i doliną Wisły. Drzewostan parku liczy ponad 700 drzew. Najstarszymi okazami drzew są 190-letnie lipy, wiązy i graby rosnące przy pałacu oraz zachodniej granicy. Liczące 100 – 140 lat kasztanowce, sosny i modrzewie znajdują się przy wschodniej granicy. Park jest ważnym elementem „zielonych płuc” terenu gminy.
Park stanowi atrakcyjną scenerię dla sesji zdjęciowych. Jest również doskonałym miejscem na organizowanie „garden party” oraz przyjęć weselnych.
Renowacja Pałacu
Ulokowany na zboczu wzniesienia Pałac lśni blaskiem zarówno w dzień, dzięki jasnej elewacji jak i w nocy – rozświetlony iluminacją daleko odznacza się na widnokręgu. Rozłożyste skrzydła budowli same zapraszają do środka. Prace prowadzące do takiego efektu trwały jednak kilka lat.
W 2001 r. Feliks Śliwa zakupił w drodze przetargu, jako osoba prywatna zespół Pałacowo-Parkowy w Śmiłowicach. Rozpoczęły się prace remontowe wokół pałacu, które toczyły sie pod okiem konserwatora zabytków. W 2004 roku po otrzymaniu pozwolenia na budowę, prace ruszyły pełną parą. Budynek jest odbudowany zgodnie z pierwowzorem,
rozbudowany o skrzydła boczne, dzięki którym bryła uzyskała bardziej pałacowy charakter.


Ciekawostką jest, że główną aleję wejściową prowadzącą od strony frontowej do pałacu, wyłożono kostką pochodzącą z ulicy Brackiej w Krakowie, a wiele płyt ułożonych wokół pałacu pochodzi z remontowanego Rynku Głównego w Krakowie.
Rejestr zabytków województwa małopolskiego głosi: „Pałac w Śmiłowicach jest obiektem wyjątkowo cennym ze względu na wykorzystanie wszelkich walorów położenia naturalnego, powiązania z krajobrazem doliny nadwiślańskiej. Posiada wysoką wartość dendrologiczną i krajobrazową, zasługuje na ochronę prawną”.
„Na podstawie art.5 i 14 Ustawy z dnia 15 lutego 1962 roku, o ochronie dóbr kultury i o muzeach /Dz.U.nr poz.48/ oraz art. 104 Kodeksu Postępowania Administracyjnego, wpisuje się do rejestru zabytków województwa krakowskiego Założenie Pałacowo-Parkowe w Śmiłowicach tj. Park i Pałac.” Uzasadnienie: „Założenie dworskie w Śmiłowicach jest obiektem wyjątkowo cennym ze względu na wykorzystanie wszelkich walorów położenia naturalnego, powiązania z krajobrazem doliny nadwiślańskiej. Posiada wysoką wartość dendrologiczną i krajobrazową. Zasługuje na ochronę prawną.”